Trải qua quá trình hình thành, phát triển, đồng bào người dân
tộc Bru-Vân Kiều đã góp phần tạo dựng và gìn giữ, bảo tồn được một kho tàng di
sản văn hóa giàu bản sắc. Đó là các lễ hội, phong tục đặc sắc, các nghề truyền
thống như đan lát, chế tác nhạc cụ truyền thống, văn hóa ẩm thực và các làn
điệu dân ca như Oát, Xà nớt, Tà Oải… Để bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa
truyền thống tốt đẹp của đồng bào dân tộc Bru - Vân Kiều, UBND huyện đã tích
cực phối hợp với Sở Văn hóa Thể thao tỉnh tổ chức nhiều hoạt động trong đó chú
trọng việc xây dựng các tủ sách cộng đồng; hỗ trợ trang thiết bị văn hóa cho
các thôn, bản; tổ chức tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ, truyền dạy văn
hóa phi vật thể, xây dựng câu lạc bộ sinh hoạt văn hóa dân gian cho đồng bào...
Trong năm 2023, UBND huyện đã phối hợp tổ chức thành công Hội
thảo khoa học “Bảo tồn, phát huy giá trị Lễ hội mừng cơm mới của đồng bào Bru -
Vân Kiều, xã Ngân Thuỷ”; chỉ đạo UBND xã Kim Thuỷ phối hợp với Sở Văn hoá và
Thể thao tỉnh tổ chức 01 lớp tập huấn bồi dưỡng nghiệp vụ truyền dạy văn hoá
phi vật thể cho các già làng, trưởng bản, người có uy tín và đồng bào dân tộc
thiểu số; chỉ đạo Trường Phổ thông dân tộc nội trú huyện quan tâm dạy dân ca
Vân Kiều, dạy đánh chiêng cho các em học sinh; khuyến khích học sinh sưu tầm,
sáng tác các bài hát, các làn điệu dân ca Vân Kiều có dịch lời Việt nhằm lưu
giữ truyền thống quý báu, bản sắc văn hoá của đồng bào Bru-Vân Kiều… Một trong
những điểm nhấn đáng chú ý trong năm 2023 là UBND huyện đã phối hợp với Cục Di
sản văn hóa, Sở Văn hoá và Thể thao tỉnh tổ chức phục dựng thành công Lễ hội mừng
cơm mới của đồng bào Bru - Vân Kiều ở xã Ngân Thủy để phục vụ Chương trình
“Hành trình Di sản kết nối du lịch”. Ngày 06/3/2023, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể
thao và Du lịch ban hành Quyết định số 471/QĐ-BVHTTDL về việc công bố đưa vào
Danh mục di sản văn hoá phi vật thể quốc gia Lễ hội mừng cơm mới của người Bru
- Vân kiều xã Ngân Thuỷ. Với những hoạt động nói trên, việc bảo tồn, phát huy
giá trị văn hóa truyền thống; bồi dưỡng, đào tạo cán bộ văn hóa; hỗ trợ cơ sở
vật chất, trang thiết bị văn hóa cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi
đã có những thay đổi rõ rệt khi nâng cao mức thụ hưởng về văn hóa cho đồng bào
các dân tộc gắn với phát triển du lịch cộng đồng và tạo nên những sản phẩm du
lịch khá hấp dẫn. Một số mô hình phát triển du lịch đã hình thành và được các
công ty, tổ chức khai thác bước đầu mang lại hiệu quả, thu hút đông đảo khách
du lịch, như các mô hình: Khám phá Khe Nước Trong, Khám phá thiên nhiên thác Mụ
Mệ, vườn Địa Đàng, hang Vàng và thác Lụa tại xã Lâm Thuỷ (do Ban Quản lý Khu dự
trữ thiên nhiên Động Châu - Khe Nước Trong phối hợp với Công ty TNHH Netin); Dự
án Khu nghỉ dưỡng phục hồi chức năng suối nước nóng Bang Onsen Spa&Resort
trên địa bàn xã Kim Thuỷ (của Công ty Cổ phần Tập đoàn Trường Thịnh)…
Để bảo tồn và phát huy được giá trị di sản văn hóa truyền
thống gắn với phát triển du lịch trước hết cần sự chia sẻ trách nhiệm của các
cấp các ngành trong việc đưa mục tiêu, nhiệm vụ công tác bảo tồn và phát huy
các giá trị di sản văn hoá truyền thống và nghệ nhân đồng bào dân tộc thiểu số
vào nghị quyết của các cấp ủy đảng, kế hoạch phát triển kinh tế, xã hội của địa
phương, cơ sở.
Bên cạnh đó cần phải đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền,
giáo dục bằng nhiều hình thức phong phú, đa dạng nhằm giới thiệu quảng bá hình
ảnh các loại hình di sản văn hoá truyền thống tiêu biểu; các nghệ nhân đồng bào
dân tộc thiểu số và các hoạt động lưu truyền văn hóa truyền thống. Ngoài việc
tham gia vào hoạt động du lịch bằng cách cung cấp sản vật địa phương để chế
biến và trình bày các món ăn, đồ thủ công, kỹ năng, thao tác sử dụng các vật
dụng, thiết bị bảo hộ khi du lịch khám phá mạo hiểm, hỗ trợ khuân vác cho du
khách... thì việc trình diễn các ca khúc bằng tiếng dân tộc, các trang phục,
nhạc cụ, lễ hội truyền thống… sẽ góp phần đa dạng các sản phẩm du lịch và tăng
tính hấp dẫn, khám phá cho các du khách.
Cần kêu gọi đầu tư, thúc đẩy phát triển du lịch và xây dựng
các chính sách cụ thể, thiết thực để hỗ trợ nghệ nhân trong lĩnh vực di sản văn
hóa phi vật thể. Xây dựng chính sách hỗ trợ phát triển du lịch cộng đồng gắn
với bảo tồn và phát triển bền vững văn hóa truyền thống.
Có các phương án, chính sách hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng nguồn
nhân lực nhằm giữ gìn, bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa ở địa phương, để
thúc đẩy du lịch phát triển bền vững.
Đặng Thị
Hồng Thắm -HUV, Phó Chủ tịch UBND huyện